در ایران مراجع قضائی وجود دارند که در امور متفاوتی اقدام به رسیدگی و صدور حکم می نمایند. بعضی از این مراجع زیر نظر قوه قصائیه و بعضی دیگر نیز زیر نظر دولت می باشند.
به طور کلی مراجع شبه قضائی زیر نظر دولت بوده و احکام آنها نیز قابل اجرا بوده و دارای ایین دادرسی مختص خود می باشند. مراجع دیگری نیز وجود دارند که زیر نظر قوه قضائیه بوده که به مراجع تخصصی و عمومی رسیدگی می نمایند.
مراجع عمومی به طور کلی صلاحیت رسیدگی به کلیه امور، غیر از اموری که قانون از آنها منع کرده است، را دارند مراجع دیگری نیز هستند که تخصصی می باشند ، این دسته از مراجع، صلاحیت رسیدگی به هیچ امری را ندارند غیر از این مواردی که قانون برای انها معین نموده است.
دادگستری ها و همچنین دادسرا جزء مراجع عمومی بوده و در عوض دادگاه روحانیت ، دادسرای انتظامی و … مراجع تخصصی می باشند.
این مراجع صلاحیت رسیدگی تنها به اموری را دارند که در صلاحیت آنها می باشند و کلیه این مراجع نیز به اختلافات فی مابین مردم می پردازند.
مراجع دیگری نیز می باشند که همان مراجع تخصصی می باشند منتهی به امور دیگری رسیدگی می نمایند یکی از این مراجع دیوان عدالت اداری می باشد که در این نوشتار به بررسی مختصری از انها می پردازیم.
دیوان عدالت اداری از جمله مراجع تخصصی زیر نظر قوه قضائیه می باشد ، ریاست دیوان به موجب قانون اساسی توسط وزیر دادگستری معین می شود.
به طور کلی براساس قانون اساسی در هر موردی که فردی به هر دلیلی حقی از وی از ناحیه سازمانهای دولتی ، اداری ، شرکتهای وابسته به دولت و یا شهرداری ها و همچنین سازمان تامین اجتماعی ضایع گردد می تواند به دیوان عدالت اداری طرح شکایت نماید .
طرح شکایت در دیوان عدالت اداری نیز براساس قانون آیین دادرسی و اصول و تشکیلات دیوان عدالت اداری بوده و در هر مورد که فردی بخواهد در دیوان طرح شکایت نماید باید قبل از هر امری اقدام به نوشتن دادخواست براساس اصول ماده 16 ثانون آیین دادرسی نماید.
طرح دادخواست باید بر روی فرمهای مخصوص دیوان عدالت اداری بوده و کلیه نوشته های آن نیز باید براساس ماده 16 قانون آیین دادرسی دیوان عدالت اداری تکمیل گردد و در غیر این صورت در دفتر کل دیوان دادخواست برای رفع نقص به به فرد برگشته و در صورت عدم رفع نقص دادخواست رد خواهد شد.
مورد دیگری که در این باره باید بیان نماییم این است که در سراسر کشور برخلاف دادگستری تنها یک شعبه از دیوان عدالت اداری برای رسیدگی وجود داشته و تمامی رسیدگی و شکایات مطروحه در دیوان عدالت اداری در این شعبه بررسی و رسیدگی می شوند.
کلیه امور مطروحه در دیوان عدالت اداری باید به طرفیت سازمانهای اداری و دولتی بوده و اگر علیه شخصی خاص در دیوان عدالت اداری طرح شکایت نمایند شکایت به دلیل عدم صلاحیت به دادگستری برخواهد گشت.
